Rezolucije Republike Srbije i bosanskohercegovačkog entiteta Republike Srpske, ne samo da imaju skoro iste nazive: Rezolucija Narodne skupštine o zaštiti suvereniteta, teritorijalnog integriteta i ustavnog poretka Republike Srbije – Rezolucija o zaštiti ustavnog poretka i proglašenju vojne neutralnosti Republike Srpske, nego i po svom sadržaju, načinu donošenja, ciljevima i stavovima predstavljaju jednu cjelinu.

Ove rezolucije o vojnoj neutralnosti: Rezolucija Srbije iz 2007. godine i Rezolucija Republike Srpske iz 2017. su jedinstveni dokumenti u povijesti međunarodnog prava, jer se prevashodno odnose na ustavna pitanja, suverenitet i teritorijalni ustroj, a tek onda, usput, u samo jednoj tački/članu govore o, navodnoj, vojnoj neutralnosti.

U Članu 6. Rezolucije Srbije navodi se: “Zbog ukupne uloge NATO-a, od protivpravnog bombardovanja Srbije bez odluke Saveta bezbednosti do Aneksa 11 odbačenog Ahtisarijevog plana, u kome se određuje da je NATO ’konačan organ’ vlasti u ’nezavisnom Kosovu’, Narodna skupština donosi odluku o proglašavanju vojne neutralnosti Republike Srbije u odnosu na postojeće vojne saveze do eventualnog raspisivanja referenduma na kojem bi se donela konačna odluka po tom pitanju.”

U Članu 5. Rezolucije bosanskohercegovačkog entiteta Republike Srpske navodi se: “Republika Srpska je opredijeljena da svaki budući status koordiniše sa Republikom Srbijom kao potpisnicom Dejtonskog sporazuma. U skladu s tim Narodna skupština Republike Srpske donosi odluku o proglašavanju vojne neutralnosti Republike Srpske u odnosu na postojeće vojne saveze do eventualnog raspisivanja referenduma u Republici Srpskoj na kome bi se donijela konačna odluka o tom pitanju.”

Kako će i na koji način Republika Srpska, kao jedan entitet Bosne i Hercegovine bez Ustavnog i pravnog legitimiteta, “koordinisati” imaginarnu vojnu neutralnost i pitanje vanjske politike sa Srbijom, pitanja su i za OHR i za PIC. Ali i za pravosuđe BiH.

Rezolucija Srbije, pak, u kojoj se navodi neutralnost jedinstven je dokument u međunarodnim odnosima, jer da bi bila prihvaćena nečija neutralnost u međunarodnim odnosima po bilo kojem pitanju, uključujući i vojnu, ona mora biti prihvaćena, priznata i potvrđena od drugih država. No, samoproglašena neutralnost Srbije i nije mogla biti prihvaćena od bilo koga zato što Srbija nije sprovela ni unutrašnju legalizaciju neutralnosti (što znači čak i po nju neobavezujuće) Rezolucije kroz zakone i odluke najviših organa u kojima bi se tačno naznačila i definirala ta neutralnost, a onda prezentirana i međunarodnoj zajednici. Srbija nije  pokrenula ni inicijativu za pravnim i političkim definiranjem koncepta “vojne neutralnosti”, niti je raspisan referendum o ovom pitanju. Srbija nije neutralna država, iako vodi neku prividnu politiku neutralnosti za “domaće potrebe” dok se snažno oslanja na Rusku Federaciju.

Božidar Forca, redovni profesor Fakulteta za poslovne studije i pravo Univerziteta Union-Nikola Tesla iz Beograda: “Vojna neutralnost Srbije je pre svega političko opredeljenje elita na vlasti u konkretnom istorijskom trenutku i predstavlja pokušaj da se pronađe suštinski izlaz (odušak) u strateškom opredeljenju ka članstvu u Evropsku uniju, čime bi se ’pomirio’ stav ’ni Rusija ni NATO’, ili ’i Rusija i NATO’. Analiza organizacije i upotrebe Vojske Srbije nedvosmileno pokazuje da su normativna i strateško-doktrinarna opredeljenja u velikoj meri preuzeta upravo iz iskustava i standarda NATO-a, odnosno članica programa Partnerstvo za mir. Sintagmu ’vojna neutralnost’ eksplicite ne nalazimo u Ustavu Republike Srbije, niti u jednom normativnom (zakoni, uredbe) ili strateško-doktrinarnom dokumentu (Strategija nacionalne bezbednosti, Strategija odbrane i Doktrina Vojske Srbije).”

Ono što Srbija, ustvari, pokušava da provodi samo je tzv. politika neutralizma za što je najsvježiji primjer Ukrajina koja je pokušavala da balansira između Zapada i Ruske Federacije. Politika neutralizma nije prepoznata u međunarodnom pravu i predstavlja unilateralnu političku volju određene države, bez pravnih međunarodnih posljedica.

Nakon donošenja Rezolucije iz 2007. i suprostavljanju NATO-u, naredne godine, 2008, godine, proglašena je nezavisnost Kosava što je Ruska Federacija koristila za svoje interese u Južnoj Osetiji i Abhaziji i u Gruziji (u odnosu na status Kosova).

(Inače, prema definiciju u Velikom rečniku “u politikologiji i javnom životu, rezolucijom se smatra zaključak u pismenoj formi, odluka ili rešenje koje je doneto na određenoj skupštini ili saboru ili pak kongresu. U tom dokumentu se definišu mišljenja, raspoloženja, namere, zahtevi, rešenost ili odlučnost. Tako su na primer Ujedinjene Nacije donele Rezoluciju 1244 kojoj se definiše status Kosova i Metohije od strane međunarodne zajednice”. Koju Srbija, poznato je, ne priznaje.)

Očito se proteklih 12 godina politike Srbije igraju ruskog ruleta sa građanima Srbije ne izjašnjavajući se šta tačno znači ta neutralnost, osim da su protiv učlanjenja u NATO i to samo jednom rečenicom u rezoluciji koja ne obavezuje nikoga (niti je i od koga prihvaćena), pa ni institucije Srbije. Ta vrsta političkog “ruskog  ruleta” je, upravo, posljedica srbijanske politike koja (navodno) želi da se oslanja na politiku “četiri stuba”: Bruxellesa, Washingtona, Pekinga i Moskve, a suštinski su jedine iskrene odnose realizirali sa Ruskom Federacijom. Posjeta Putina u januaru najbolja je potvrda te politike.

Tek sredinom prošle godine, dakle 11 godina nakon usvajanja Rezolucije, srbijanska politika je u formi nacrta za javnu raspravu predložila nacrte strategije odbrane i strategije nacionalne sigurnosti. Cilj predloženih strategija je bio da se definiraju sigurnosni izazovi za Srbiju, kako će se Srbija nositi sa izazovima, šta, u suštini, predstavlja opasnost za Srbiju, te na koji način će se braniti i sa kojim državama i partnerima.

Tekst Nacrta strategije odbrane Republike Srbije sastoji se od sedam poglavlja i ovim se prvi puta pokušava definirati neutralnost Srbije. Prema svim dosadašnjim analizama Nacrt ove strategije u fokusu ima Kosovo kao i protežiranje ruske politike u odnosu na Evropsku uniju i SAD. Najinteresantnije je da se Nacrt strategije poziva na odluku o neutralnosti iz 2007. koji nije operacionaliziran ni verificiran nigdje u izvršnim i zakonadavnim tijelima Srbije, čime, faktički, Nacrt strategije odbrane predstavlja nastavak politike iz 2007. kada se na “mala vrata” uvodi imaginarna neutralnost Srbije. 

Preko Nacrta strategije dodatno se produbljuje animozitet prema EU i USA i favorizira Rusija. Ako Srbija koristi bilo šta od Zapadne civilizacije u projiciranju svoje “neutralnosti” onda je to poznata izjava Vinstona Čerčila da nije važno da li je neka zemlja neutralna, važno je na čijoj je strani neutralna. Strana Ruske Federacije u slučaju Srbije je neupitna. Ponovo, Vučić je to potvrdio svakim gestom tokom posljednje posjete Putina Beogradu.

Jedina politika koju je Srbija vodila po pitanju procedura u vezi priznanja svoje jednostrane neutralnosti bila je odluka da se ne podnosi zahtjev za članstvo u NATO, što je NATO i prihvatio, ali – u okviru Individiualnog programa partnerstva (IPAP). Inače, Srbija je nakon Rezolucije potpisala više sporazuma sa NATO-om i USA; Sporazumom SOFA (A Status of Forces Agreement) o razmjeni informacija (2008), ojačana je vojna suradnja sa Sjedinjenim Američkim Državama, a tokom 2015. godine potpisan je i IPAP (Individual Partnership Action Plan), koji je predstavlja potencijalno najviši nivo suradnje između države nečlanice i NATO-a. Narodna skupština RS je 2017. usvojila i Zakon o suradnji sa NATO-om.  

Interesantno da se obje rezolucije, i Srbije i bosanskohercegovačkog entiteta Republike Srpske, ograničavaju na period do “eventualnog” raspisivanja referenduma. Nažalost, Rezolucija Republike Srpske je katastrofalan pokušaj imitiranja beznađa u koje je ušla Srbija pokušavajući velike igre sa svojom neutralnošću. Jasno je da je Srbija svjesna da eventualnim konačnim definiranjem svoje neutralnosti ostaje ostrvo između članica NATO-a, posebno nakon ulaska Crne Gore i predstojećeg ulaska Makedonije u NATO. Srbija je, također, svjesna da je gurajući imaginarnu neutralnost postala uslovni neprijatelj NATO-a i da postaje država-ostrvo, odnosno vježbovni poligon Rusije i da joj je, očigledno, Rusija namijenila ulogu Sirije u Evropskoj uniji.

Šta tu traži bosanskohercegovački entitet Republika Srpska nije jasno ni srbijanskoj politici, jer proglašenjem “vojne neutralnosti” Republika Srpska je samo još više zakomplicirala poziciju Srbije u koju se sama zapetljala.

Međutim, posebno je zanimljivo da Rezolucija donesena u Banja Luci nigdje ne pominje MAP i nigdje se ne navodi da se treba, ili mora zaustaviti proces NATO integracije. A podsjetimo, dokumenti vezani za NATO su donošeni na nivou države BiH, počevši od Predsjedništva do Parlamenta BiH. Tačnije i nisu donošeni na nivou entiteta. Provedba MAPa i/ili usvajanje ANU nije u suprotnosti sa samoproglašenom i neobavezujućom Rezolucijom RS-a.

Po njegovom mišljenju, s obzirom na to da “Srbija kao populaciono i teritorijalno mala zemlja nema kapacitete da menja globalne političke prilike, jedina održiva bezbednosno-odbrambena opcija je kratkoročno posmatrano (do pet godina), nastavak politike vojne neutralnosti (barem formalne, a po mogućstvu što više suštinske), uz istovremeno razvijanje vlastitih oružanih snaga sa osloncem na vojno-tehničku saradnju sa Rusijom. Tekuća politička događanja u svetu (referendum u Velikoj Britaniji za izlazak iz EU, migrantska i kriza funkcionisanja institucija Evropske unije, spoljnopolitičke oscilacije Turske, najavljena izolacionistička politika eventualne republikanske administracije u SAD) nagoveštavaju korenite globalne geopolitičke promene u razdoblju do pet godina, pa stoga, možda, i brojnije, prihvatljivije i kvalitetnije bezbednosno-odbrambene opcije za Srbiju posle 2020. godine.” (Rad je realiziran krajem 2016. u okviru projekta “Srbija u savremenim međunarodnim odnosima – strateški pravci razvoja i učvršćivanja položaja Srbije u međunarodnim integrativnim procesima – spoljnopolitički, međunarodni ekonomski, pravni i bezbednosni aspekti”, Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije, br. 179029.)

Nacrt Strategije odbrane Srbije ni u jednom segmentu ne tretira Srbe van Srbije, niti kao izazov, a niti kao mogućnost krize i opasnosti po odbranu  Srbije. Nacrtom se pokušava kopirati švicarski sistem neutralnosti koji podrazumjeva tzv. totalnu odbranu, ali i pokušava imitirati i neutralnost Finske – model finlandizacije. Oba sistema podrazumjevaju totalno naoružavanje, što je još jedino prisutno u Izraelu, ili kao što je bio koncept bivše SFRJ kroz sistem “općenarodne odbrane.” U Nacrtu se, upravo, i pominju navedeni sistemi i sistem “totalne odbrane.”

Švicarska neutralnost, skoro 500 godina, temelji se prije svega na suvremenoj odbrani i naoružanom narodu uz strategiju odvraćanja. Srpski vojni analitičari navode da je sadašnja Srbija u sličnom položaju kao tadašnja Finska, samo što u njenom slučaju SAD igraju ulogu koju je u Finskoj imao Sovjetski Savez.

Da podsjetimo na način organiziranja švicarske totalne odbrane. Nakon rušenja Berlinskog zida, Švicarska je mobilisala snage u roku od 24 časa i okupila 650.000 vojnika za nekoliko dana. Te snage su bile organizirane u četiri korpusa kopnenih snaga opremljene sa 1.000 tenkova, 1.500 oklopnih transportera, 1.500 protivtenkovskih topova, kao i 2.000 protivvazduhoplovnih topova.

Dodatno, švicarske vazduhoplovne snage su mobilisale 300 aviona. Ukupno je 10 odsto stanovništva bilo pripremljeno da brani švicarsku teritoriju. Procjenjuje se da je Švicarska u stanju u roku od 48 sati mobilizirati oko milion ljudi. Švicarska nakon provedenih obuka i stalnih treninga oružje predaje u ruke vojnim obveznicima-građanima koji ih onda nose kući uključujući i municiju, pa i granate, do 50 komada. 

U radu “Finlandizacija” Vladimir Trapara, istraživač-saradnik u Institutu za međunarodnu politiku i privredu u Beogradu, navodi: “SAD rade protiv nacionalnog interesa Srbije i kada je u pitanju Republika Srpska, koja je otelotvorenje vekovnog nastojanja prekodrinskih Srba da imaju državu (makar i kao sastavni deo neke druge države). Iako glavni sponzor Dejtonskog sporazuma 1995. godine, SAD od tada do danas aktivno nastoje da podriju tekovine ovog sporazuma u pravcu marginalizacije i čak ukidanja Republike Srpske, tj. unitarizacije Bosne i Hercegovine – što Srbija kao garant Dejtonskog sporazuma i država svih Srba (a ne samo onih koji sticajem okolnosti žive u aktuelnim granicama Srbije) ne može i ne sme da dozvoli.” 

Američki Kongres je 2017. godine usvojio zakon CAATSA. Sekcija 231 tog zakona se zove “Uspostavljanje sankcija vezano za osobe uključene u transakcije sa obaveštajnim ili odbrambenim sektorima Ruske Federacije”. Neutralna Srbija je s Rusijom, tokom Putinove posjete, potpisala 26 sporazuma, uglavnom o vojnoj suradnji. Najčešće se govori da će Srbiji biti izručeni helikopteri MI 35 i raketni sistemi Pancir. Govori se i o protivvazdušnim raketama SS-300. Čini se da “vojna neutralnost” Srbije poprima opasne posljedice po Srbiju i region zbog vojnih veza sa Rusijom.

Šta čeka Milorada Dodika i njegovu prorusku kompaniju u BiH znaju samo tvorci destabilizacije iz Beograda i Rusije koji koče ulazak BiH u NATO. I previše je sve jasno u slučaju Srbije, ali je još uvijek nejasno zašto Milorad Dodik nastavlja da igra unaprijed izgubljenu utakmicu. Možda ga treba podsjetiti: samoproglašena Rezolucija Republike Srpske o vojnoj neutralnosti, iako nezakonita, sadržajno ne sprečava put BiH prema NATO-u, ni formalno, ni suštinski.

Milorad Dodik treba shvatiti da je NATO vojna organizacija, politička volja Zapadne civilizacije, i da je djelovanje NATO-a na području RS i Srbije bila i ostala politička volja najjačih država današnjice od USA, Velike Britanije, Francuske, Njemačke, te da napadi na NATO ne predstavljaju ništa drugo do napade na tvorce ove vojne alijanse i njihove odluke, tako da tzv. rezolucije i Srbije i RS nisu ništa drugo do izrugivanje Zapadu i favoriziranje Ruske Federacije.