Iako najavljen kao “suđenje vijeka”, sudski potupak koji je protekle sedmice započeo pred Višim sudom u Podgorici, a u kojem je za pokušaj terorizma i stvaranje organizovane kriminalne grupe optuženo više lica iz Crne Gore, Srbije i Rusije, prekinut je nakon nepun sat i odgođen za septembar. Naime, advokati odbrane tražili su i pronašli pravni način da opstruiraju sudski proces u kojem je, pored dvojice lidera Demokratskog fronta – Andrije Mandića i Milana Kneževića – optuženo devet državljana Srbije, kao i dvojica Rusa koji su u bjekstvu.

“Odlaganje suđenja optuženima za planiranje terorizma na dan prošlogodišnjih parlamentarnih izbora početak je pobjede Demokratskog fronta (DF)”, izjavio je lider DF-a Andrija Mandić, ogorčeno dodajući da bi “crnogorski režim na optuženičku klupu očito najradije izveo sve Srbe”. Ostalo je nejasno zašto bi odgađanje procesa “svim Srbima”, posebno onima koji, po tvrdnjama te političke grupacije, nevini leže u crnogorskom zatvoru bila – pobjeda.

U međuvremenu je zamjenik pomoćnika državnog sekretara za Evropu i Evroaziju Hojt Brajan Ji, govoreći o suđenju organizatorima pokušaja državnog udara u Crnoj Gori, upozorio da bi “svaku demokratiju trebalo da zabrine rusko miješanje u Crnoj Gori”. “Ako Rusija želi, a to dokazi pokazuju, ne samo da se miješa u izbore, već i da ruši demokratski izabranu vladu zemlje koja je nedavno postala članica NATO, onda bi i druge države na Balkanu trebalo da budu oprezne”, kazao je visoki američki zvaničnik i intervjuu za VOA.

“Zanimljivo je da je kampanja negiranja optužnice i difamiranja ličnosti specijalnog državnog tužioca Milivoja Katnića započela doslovno prvog dana. Pored DF-a i ostalih prosrpskih stranaka, u toj sramnoj raboti učestvuje Socijaldemokratska partija (SDP) Ranka Krivokapića, pokret na čijem je čelu bio nekadašnji potpredsjednik crnogorske Vlade Žarko Rakčević, ovdašnji mediji, nevladin sektor, Srpska pravoslavna crkva, razni domaći i inostrani mešetari. Ova skupina danas je u neformalnom savezu”

Jesu li zemlje regiona u tom smislu zaista dovoljno oprezne? Kakve zaključke mogu da izvuku iz nedavnh događaja u Crnoj Gori, a kakve iz suđenja optuženima za pokušaj terorizma?

“Opstruiranje sudskog postupka optuženima za pokušaj terorizma u Crnoj Gori samo je nastavak specijalnog rata drugim sredstvima koji Demokratski front, sa svojim formalnim i neformalnim partnerima, vodi još od ljeta 2015. Tada je, uz podršku Moskve, ova grupacija započela seriju nereda i demonstracija na ulicama Podgorice, zahtijevajući od vlasti da izađe u susret njihovim zahtjevima kojima se, naravno, nije moglo udovoljiti, budući da su oni u suprotnosti sa nacionalnim interesima Crne Gore. Ovdje prije svega mislim na zahtjeve da se odustane od članstva u NATO, da se proglase nevažećim odluke Vlade Crne Gore o priznavanju Kosova i o uvođenju sankcija Rusiji”, kaže Milorad Popović.

“Zavjera čelnika Demokratskog fronta, udruženih sa određenim velikosrpskim krugovima i pripadnicima ruske službe bezbijednosti, otkrivena je, srećom, uoči same realizacije, čime je spriječeno planirano krvoproliće. Plan je, inače, skovan na teritoriji države Srbije, a osmislila su ga dvojica optuženih visokopozicioniranih službenika ruske službe bezbijednosti. Na čelu terorističke grupe nalazio se penzionisani general MUP-a Srbije Bratislav Dikić, čija je ekipa, preobučena u uniforme crnogorske policije, tog 16. oktobra 2016, na dan održavanja redovih parlamentarnih izbora, trebalo da uđe u Skupštinu Crne Gore i da, tobože braneći mir, puca u okupljeni narod, u pristalice Demokartskog fronta koje su, kako je planirano, nekoliko minuta po zatvaranju birališta trebalo da se okupe ispred parlamenta i da proslave tobožnju pobjedu.

“Ako bismo pratili tu izvrnutu logiku crnogorske ’nezavisne’ štampe, morali bismo se zapitati kako to da su atentat na srpskog premijera Zorana Đinđića, ili ubistvo nekadašnjeg predsjednika Predsjedništva Srbije Ivana Stambolića izvršili nekakav Vlada Budala, Pacov, Bagzi, Zveki, Legija ili Gumar, a ne, recimo, pokojni akademik Dejan Medaković”

Na ovaj način bi se izavala panika i konfuzija, a onda i opšta tuča i krvoproliće. Zanimljivo je da je kampanja negiranja optužnice i difamiranja ličnosti specijalnog državnog tužioca Milivoja Katnića započela doslovno prvog dana. Pored DF-a i ostalih prosrpskih stranaka, u toj sramnoj raboti učestvuje Socijaldemokratska partija (SDP) Ranka Krivokapića, pokret na čijem je čelu bio nekadašnji potpredsjednik crnogorske Vlade Žarko Rakčević, ovdašnji mediji, nevladin sektor, Srpska pravoslavna crkva, razni domaći i inostrani mešetari. Ova skupina danas je u neformalnom savezu.”

Kakvom neformalnom savezu?

POPOVIĆ: U političkom i finansijskom smislu. Moskva je direktni pokrovitelj neformalnog saveza o kojem govorim. Doduše, taj je savez već formalizovan u tri crnogorske primorske opštine – u Budvi, Herceg Novom i Kotoru – gdje vlast, zajedno sa Demokratskim frontom i još dvije ili tri prosrpske stranke, čine Krivokapićeve socijaldemokrate i nedavno formiran pokret URA, čiji su osnivači Žarko Rakčević i medijski koncern Vijesti.

Iako je stranka doskorašnjeg šefa parlamenta Ranka Krivokapića punih osamnaest godina bila dio crnogorske vladajuće koalicije, na čijem je čelu Milo Đukanović, ti su ljudi danas najveći kritičari i politički protivnici onih sa kojima su do juče vladali. I ne samo to! Na osnovu kontroverznog svjedočenja Ranka Krivokapića, sud je nedavno oslobodio lidere DF-a, četničkog vojvodu Andriju Mandića i njegovog potpredsjednika Slavena Radunovića, optužene da su novembra 2015. predvodili nasilne demonstracije u Podgorici. Iako je sva domaća i inostrana javnost imala priliku da vidi maskirane demonstrante koji su, sa Molotovljevim koktelima u rukama, silom pokušali da uđu u zgradu parlamenta, sud je njihovim političkim vođama, oslanjajući se na Krivokapićev iskaz, izrekao oslobađajuću presudu. Najzad, ne zaboravite da je Krivokapić, igrajući svoje igrice, političku grupaciju koja je svoje bošnjačke i albanske kolege iz parlamenta brutalno vrijeđala i nazivala ih najpogrdnijim imenima, nazvao – “uglednim parlamentarcima”.

Što je sa medijima? Kako je uopšte došlo do toga da u pokušaju obaranja optužnice tužioca Katnića učestvuju mediji i nevadine organizacije koje su do skoro afirmisali drugačije, evropske vrijednosti?

POPOVIĆ: Riječ je o sindromu nezrelog, podijeljenog, siromašnog društva, u kojem učesnici javnog života nijesu u stanju da razlikuju nacionalne interese od ličnih netrpeljivosti i animoziteta. Na dan hapšenja srpskog policijskog generala Dikića, optuženog da je vođa terorističke grupe, Vijesti, Dan, Monitor, ali i Javni servis RTCG, što je nezabilježeno u svijetu, krenuli su u akciju negiranja optužnice.

“Ko su navodni teroristi? Kako to da su vodoinstalateri, šusteri, krijači krenuli u rušenje države Crne Gore i u likvidaciju premijera Mila Đukanovića”, čudilo se tih dana čuveno crnogorsko istraživačko novinarstvo, uvjereno, valjda, da se za tu vrstu “finih poslova” obično angažuju intelektualci, pisci i akademici. Ako bismo pratili tu izvrnutu logiku crnogorske “nezavisne” štampe, morali bismo se zapitati kako to da su atentat na srpskog premijera Zorana Đinđića, ili ubistvo nekadašnjeg predsjednika Predsjedništva Srbije Ivana Stambolića izvršili nekakav Vlada Budala, Pacov, Bagzi, Zveki, Legija ili Gumar, a ne, recimo, pokojni akademik Dejan Medaković.

“Cilj današnjih terorista bio je da 16. oktobra 2016, štiteći interes Rusije, spriječe Crnu Goru da postane punopravna članica NATO. Čak i po cijenu krvoprolića. Srećom, Crna Gora je uspjela da to prebrodi, što ne znači da su oni koji su sve ovo pripremali odustali od namjere da i dalje ovdje izazivaju nerede i haos”

Interesantno je da su Vijesti, Monitor, Dan i većina crnogorskih nevladinih organizacija nastavili sa izvrgavanjem ruglu Katnićeve optužnice i nakon što su New York Times, Washington Post, Guardian, CNN i ostali svjetski mediji pisali i dokazivali da su navedene strukture, osokoljene podrškom Moskve, 16. oktobra 2016. u Crnoj Gori pokušali da izvedu državni udar i da ubiju tadašnjeg premijera Đukanovića. Najzad, o tome su veoma otvoreno govorili i najviši evropski zvaničnici, uključujući britanskog šefa diplomatije Borisa Džonsona, ili zamjenika pomoćnika državnog sekretara za Evropu i Evroaziju, Brajana Hojt Jia. Uprkos svemu, Sputnjik, Vijesti, Monitor i Dan ovaj slučaj i dalje nazivaju “afera državni udar”, “takozvani dravni udar”, i sl, u čemu im, nažalost, nesebičnu podršku pružaju i pojedini mediji iz regiona.

Mislite na srpsku redakciju televizije N1?

POPOVIĆ: Ne samo na njih, nego i na Al Jazeera Balkans sa sjedištem u Sarajevu, koja izborom sagovorika i komentatora sistematski učestvuje u kampanji rušenja optužnice tužioca Milivoja Katnića, kao i u pokušajima kompromitovanja njegove ličnosti. Podsjećam da su gotovo istim riječima ličnosti i mediji pod kontrolom zemunskog kriminalnog klana i tadašnjeg premijera Vojislava Koštunice pokušavali da obore optužnicu ubicama premijera Zorana Đinđića. Naprosto, to je ista matrica, isti metodi, isti vokabular, isti neprofesionalizam.

Da li nedavno objavljeni transkripti razgovora optuženih za pokušaj terorizma u Crnoj Gori ukazuju na fizičku ugorženost tužioca Milivoja Katnića?

POPOPVIĆ: Siguran sam da je tužilac Milivoje Katnić danas fizički najugroženiji čovjek na Balkanu. Njegova uloga u ovom procesu je od početka bila ključna. Riječ je o ličnosti koja je pokazala izuzetnu hrabrost i odlučnost da se ovaj slučaj dovede do kraja. U tom smislu, pritisak na njega, koji uključuje i medijsko gađanje iz svih oruđa, potpuno je očekivan. Srećom, čini mi se da tužioca Katnića ti napadi mnogo ne dotiču, s obzirom na to da je riječ o čovjeku koji se nikada nije bavio biznisom, niti poslovima koji bi mogli na bilo koji način da ga kompromituju. Iako fizički veoma ugrožen, on je u tom smislu apsoluno čist, time i nepotkupljiv.

Optuženi u ovom procesu, lider Demokratskog fronta Andrija Mandić, cio slučaj nedavno je uporedio sa “bombaškom aferom” iz 1907. O čemu je riječ?

POPOVIĆ: Mandić to nije rekao slučajno. Naime, prije ravno stotinu godina, na dan crnogorskih parlamentarnih izbora održanih 18. oktobra 1907, grupa crnogorskih “disidenata” i studenata u Beogradu je, po instrukcijama srpskog premijera Nikole Pašića i uz znanje određenih krugova u Rusiji, pripremala državni udar i ubistvo crnogorskog kralja Nikole. Događaj iz 1907. namjerno se naziva “bombaška afera”, kako bi se na taj način pokazalo da riječ nije bila o pokušaju prevrata, već o izmišljotinama i insinuacijama kralja Nikole, koji je, “montiranjem” ove afere, tobože pokušao da po svaku cijenu sačuva vlast. Zvuči poznato, zar ne? Zato, kažem, Mandić ima pravo: cilj je isti.

Kakav cilj?

POPOVIĆ: Crna Gora je, kao manje-više sve države Balkana, zemlja granice, zemlja ukrštanja političkih interesa velikih sila. Kao i 1860, kada je, kao rezultat međunarodne zavjere, u Kotoru ubijen crnogorski knjaz Danilo Petrović Njegoš, i danas je ovdje riječ o takozvanom zapadnom grijehu Crne Gore, odnosno o njenom pokušaju da se oslobodi svoje tradicionalne vezanosti za Rusiju i da se okrene Zapadu, zapadnim vrijenostima. Knjaz Danilo je, dakle, ubijen zbog svog nastojanja da uspostavi odnose sa Napoleonom III i tako se oslobodi svog vjekovnog ruskog oslonca. Cilj današnjih terorista bio je da 16. oktobra 2016, štiteći interes Rusije, spriječe Crnu Goru da postane punopravna članica NATO. Čak i po cijenu krvoprolića. Srećom, Crna Gora je uspjela da to prebrodi, što ne znači da su oni koji su sve ovo pripremali odustali od namjere da i dalje ovdje izazivaju nerede i haos. Kako za Crnu Goru, tako i za cio region je važno da se tokom ovog sudskog procesa potvrdi optužnica tužioca Milivoja Katnića i da se pokaže kako je na brutalan i nasilan način jedna suverena država pokušana da bude onemogućena da realizuje svoja prava i svoju nacionalnu politiku.

Kako vidite ulogu koju je u ovom procesu imala Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori? Mitropolit Amfilohije je sam priznao da je mjesecima uoči zvaničnog prijema Crne Gore u NATO vodio brutalnu kampanju protiv politike crnogorske Vlade.

POPOVIĆ: Potezi Amfilohija Radovića odavno su prestali da bilo koga iznenađuju. To što on danas radi po Crnoj Gori samo je nastavak onoga što je radio od početka ratova u bivšoj Jugoslaviji: gdje god je mogao da zapali vatru, zapalio ju je; kada je god vidio šansu da huška na rat, da izazove zlo, da propagira vjersku u nacionalnu netrpeljivost, Amfilohije ju je iskoristio. U tom smislu, srpski mitropolit u Crnoj Gori vjerovatno je najdosljedniji političar na Balkanu.

Političar?

POPOVIĆ: Nemojte mi, molim vas, nakon svih zala koja je napravio poslednjih decenija, govoriti da je Amfilohije Radović duhovnik ili pop! Kada je riječ o Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Crnoj Gori, ona je imala veliku, možda i ključnu ulogu u pokušaju državnog udara. Česti gosti SPC-a su, uoči događaja o kojem je riječ, bili brojni ruski i srpski nacionalisti i ekstremisti – od ruskih kozaka i Putinovih bajkera, do krajnje problematičnih i u najmanju ruku kontroverznih ličnosti koje defiluju srpskom javnom scenom.

“Potezi Amfilohija Radovića odavno su prestali da bilo koga iznenađuju. To što on danas radi po Crnoj Gori samo je nastavak onoga što je radio od početka ratova u bivšoj Jugoslaviji: gdje god je mogao da zapali vatru, zapalio ju je; kada je god vidio šansu da huška na rat, da izazove zlo, da propagira vjersku u nacionalnu netrpeljivost, Amfilohije ju je iskoristio. U tom smislu, srpski mitropolit u Crnoj Gori vjerovatno je najdosljedniji političar na Balkanu”

Uostalom, tužilac Milivoje Katnić potvrdio je da je u noći 15. na 16. oktobar 2016. iz Srbije i Bosne i Hercegovine, tj. iz Republike Srpske, u Crnu Goru organizovano stiglo više hiljada ljudi, uključujući popove u mantijama, spremnih da učestvuju u unaprijed pripremljenom krvoproliću. Iste “srpske patriote” sudjelovale su u svim prethodnim demonstracijama po Crnoj Gori, čiji je politički cilj bio da se obori Vlada Mila Đukanovića, koja je kao svoj ključni zadatak definisala članstvo Crne Gore NATO. Iako tih dana nije bilo niti jednog vjerskog praznika, lideri DF-a su išli kod Amfilohija Radovića, kako bi od njega navodno dobili blagoslov. Ostalo je nejasno za što tačno bagoslov: za pripremljeni puč ili za pobjedu na izborima.

Kako tumačite to što je, nakon skandala sa pokušajem državnog udara u Crnoj Gori, Milorad Dodik lidere DF-a primio u Banjaluci? Je li to nekoga uopšte iznenadilo?

POPOVIĆ: Zar je neophodno dokazivati da su Dodik i DF dio iste ideološke i političke matrice?

Nakon parlamentarnih izbora 16. oktobra 2016, Bošnjačka stranka, koja je decenijama dio vladajuće koalicije i koja skladno sarađuje sa partijom Mila Đukanovića, takođe je u izvjesnoj mjeri destabilizovana. U čijem je to interesu?

POPOVIĆ: U istom u čijem je i destabilizacija političkih prilika u Crnoj Gori. Dakle, u ruskom! Išlo se čak dotle da je proruski lider Čečenije Ramzan Kadirov od gospodina Rifata Fejzića, reisa Islamske zajednice u Crnoj Gori, tražio da lidere Bošnjačke stranke nekako ubijedi da pređu na stranu snaga koje negiraju genocid u Srebrenici, koje veličaju Ratka Mladića i Radovana Karadžića, koje baštine četničku ideologiju, i sl. Naravno, govorim o Demokratskom frontu.

“Kada je riječ o Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Crnoj Gori, ona je imala veliku, možda i ključnu ulogu u pokušaju državnog udara. Česti gosti SPC-a su, uoči događaja o kojem je riječ, bili brojni ruski i srpski nacionalisti i ekstremisti – od ruskih kozaka i Putinovih bajkera, do krajnje problematičnih i u najmanju ruku kontroverznih ličnosti koje defiluju srpskom javnom scenom”

Kada je akcija propala, čelnici DF-a uspjeli su da ubijede predsjednika opštine Plav, koji je istovremeno i visoki funkcioner Bošnjačke stranke, da unutar partije postavi pitanje dalje saradnje sa Đukanovićem i, u tom smislu, predloži pravljenje novog saveza sa proruskim, velikosrpskim partijama. Podsjećam, pritom, da upravo od dva bošnjačka mandata u Skupštini Crne Gore danas zavisi i vlada i parlamentarna većina. Predsjednik plavske opštine je, zajedno sa čelnicima DF-a, nekoliko puta išao u Čečeniju, odakle je, vjerovali ili ne, tvrdio da je dobio garancije da je lično Kadirov veoma zainteresovan za višemilionaska ulaganja u opštinu Plav. Izvinite, iskonstruisati takvu ludost moguće je samo u Crnoj Gori. Na kraju, čim se situacija smirila i čim je postalo jasno da je projekat razbijanja Bošnajčke stranke i njhovog prelaska na suprotnu stranu propao, odjednom su utihnule i priče o tobožnjim višemilionskim investicijama Čečenije u opštinu Plav, kao i ostale slične fantazije.

To znači da je opasnost od razbijanja Bošnjačke stranke otklonjena?

POPOVIĆ: Ne znači. Ako pogledamo političku scenu na prostoru bivše Jugoslavije, lako ćemo uočiti atomizaciju, usitnjavanje, razbijanje proevropskog bloka, ali i pojavu opskurnih ličnosti iza kojih stoje mračne ili obavještajne ili fundamentalističke snage, uvijek spremne na lov u mutnom. Kao malo, krhko i porozno, crnogorsko društvo je, u tom smislu, idealna pozornica za ljude poput bivšeg muftije Muamera Zukorlića, koji je očito imao veoma važnu ulogu u procesu razbijanja, podjele i destabilizacije Bošnjaka i Bošnjačke stranke u Crnoj Gori. Zukorlićeva struja, pritom, konstantno omalovažava i ne priznaje reisa Rifata Fejzića, čovjeka uvijek lojalnog svojoj državi Crnoj Gori.

Poslednjih mjeseci dosta se pisalo o miješanju Rusije u izborni proces u SAD, u Francuskoj, u Bugarskoj, u Ukrajini, što je opet otvorilo prostor za spekulacije o uticaju Moskve na konačne rezultate izbora u tim državama. Zar onda nije čudno da su tako moćne ruske političko-obavještajne strukture praktično poražene samo u dvije male balkanske zemlje – u Crnoj Gori i u Makedoniji?

POPOVIĆ: To zaista djeluje paradoksalno, ali može da ukazuje na to da su ruske političko-obavještakne strukture, oslanjajući se na informacije dobijene od svojih lokalnih agenata i “izvođača radova”, povjerovale da su crnogorska i makedonska vlast toliko slabe da će pasti same od sebe. Pored toga, očito da su ovdje bili unajmljeni ljudi nedorasli zadatku, za koje se, po dostupnim informacijama, vezuje ogromna korupcija. Pitanje je, dakle, gdje je uopšte završio veliki ruski novac koji su oni dobili za realizaciju zadataka. Možda je nezasitost ovdašnjih ruskih agenata zaduženih za rušenje ustavnog poretka u Crnoj Gori i Makedoniji dovela do ishoda o kojem ste govorili. Najzad, ne zaboravite da je već dugo sve što iz inostranstva dolazi u naše krajeve – od diplomata, ambasadora, agenata, specijalnih izaslanika – uglavnom drugorazredni, trećerazredni ešalon, što je u skladu sa načinom na koji vlade zapadnih država vide i doživljavaju naš region.

Nakon svega što se dogodilo u Crnoj Gori, hoće li Zapad konačno obratiti više pažnje na naš region? Američki ambasador u Beogradu Kajli Skot je nedavno govorio o “malignom uticaju Rusije na Blakanu”…

POPOVIĆ: Kao prvi visoki zvaničnik nove američke administracije koji će posjetiti neku zamlju Balkana, potpredsjednik SAD Majkl Pens sljedeće nedjelje stiže u Crnu Goru, što dokazuje da Zapad ipak nije digao ruke od našeg regiona. Taj simbolički gest potpredsjednika Pensa znak je podrške ne samo crnogorskim, nego i svim snagama u regionu koje dosljedno slijede evroatlanski kurs. Naravno, to ne znači da će Rusija, i nakon poraza i kompromitacije u Crnoj Gori, Balkan tako lako predati Zapadu. Naprotiv: onim što je pokušala da izazove u Podgorici, Moskva svim državama regiona, posebno Srbiji, šalje veoma direktno upozorenje: evo šta bi vam se moglo dogoditi u slučaju da ozbiljnije krenete putem evroatlanskih integracija. Srećom, Crna Gora je danas dio NATO saveza i što god bi nadalje pokušala, Rusija protiv sebe više neće imati samo malenu Crnu Goru, nego i ostale članice Alijanse.

“Išlo se čak dotle da je proruski lider Čečenije Ramzan Kadirov od gospodina Rifata Fejzića, reisa Islamske zajednice u Crnoj Gori, tražio da lidere Bošnjačke stranke nekako ubijedi da pređu na stranu snaga koje negiraju genocid u Srebrenici, koje veličaju Ratka Mladića i Radovana Karadžića, koje baštine četničku ideologiju, i sl. Naravno, govorim o Demokratskom frontu”

Sa druge strane, ne vjerujem da će Moskva, pored Sirije, Ukrajine, Gruzije, pored komplikovanih odnosa sa Njemačkom i SAD, na vrh svoje agende vratiti Crnu Goru, kojoj, nažalost, ostaje da se bori sa jakom četničkom, kleronacionalističkom, proruskom, pansavističkom, velikosrpskom ne samo političkom, nego i društvenom, kulturnom i medijskom skupinom. Iako joj, ponavljam, Crna Gora više nije pri vrhu prioriteta, Rusija će, vjerujem, već sljedeće godine, kada na red dođu predsjednički izbori, naći načina da opoziciji pomogne da izađe sa zajedničkim predsjedničkim kandidatom. Uostalom, ruski prsti već su duboko upleteni u formiranje “velike koalicije”, u koju su danas uključeni svi - od četničkog vojvode Andrije Mandića do Ranka Krivokapića i medijskog koncerna Vijesti.