Novi svjetski poredak se prelama preko Bosne i Hercegovine
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Piše: Dženana Karup Druško
Poljska granica je prvi put u zadnjih 30 godina napadnuta i njena sigurnost je ozbiljno ugrožena. Alarmante poruke premijera Poljske, Mateusza Morawieckog, uslijedile su nakon informacija da 2.000 migranata iz Bjelorusije prelazi poljsku granicu pri čemu su probijeni kordoni vojske i policije. Govoreći o problemima s kojima se ovih dana susreće Poljska premijer je rekao kako se radi o novoj vrsti rata u kojem se ljudi koriste kao živi štit, tvrdeći da je to predstava osmišljena da stvori haos u Evropskoj uniji za šta je direktno optužio Rusiju i Bjelorusiju, odnosno bjeloruskog autoritarnog predsjednika koji ima podršku Vladimira Putina, za koga je Morawiecki ustvrdio da orkestrira tu kompletnu krizu, osmišljenu u Moskvi.
“Napad na Poljsku” dešava se u jeku velike energetske krize u Evropi, enormnog povećanja cijena ruskog plina o kome je Evropska unija ovisna (čija cjena raste srazmjerno pritiscima da se u funkciju pusti Sjeverni tok 2), te problemima s dobavljačima, najvećim dijelom iz Kine, zbog čega evropski proizvođači već imaju štete mjerene u milionima eura, dok cijene roba i usluga rastu.
Uloga Merkelove u približavanju EU Rusiji i Kini
Istovremeno, unutrašnje političke podjele u Evropi sve su izraženije. Jedinstvenost Evrope, što je bila njena najveća snaga, ozbiljno je narušena. Nagomilani problemi koji se godinama guraju pod tepih, selektivna ad hoc rješenja koja daju polovične ili nikakve rezultate, politike bez jasnih vizija i strategija, dominacija neoliberalnog kapitalizma nad vrijednostima na kojima je izgrađena Evropska unija – demokracija, vladavina prava, ljudska prava, sve su to slabosti koje je Ruska Federacija iskoristila i koristi za jačanje svoje pozicije na geopolitičkoj sceni.
Nikad veća Evropska unije nije bila i nikad nije bila slabija, a zasad nema adekvatnog odgovora na rusku doktrinu nove spoljne politike, niti meki uticaj koji sve više širi u Evropi. Period bez jakog prisustva SAD-a u Evropi, koji je nametnuo Trump, uzeo je ozbiljan danak zbog čega i EU i (Bidenovu) Ameriku koja se “vratila” čeka ozbiljan posao.
Izlaskom Ujedinjenog Kraljevstva iz Evropske unije, većina članica nekadašnjeg istočnog bloka, očekivala je da lidersku poziciju preuzme Njemačka (uz podršku Francuske). No, potezi Angele Merkel s početka godine, a na kraju njene političke karijere (što također nije nebitno) potvrdili su trend koji zadnjih godina jača u Evropi – da se države vode prvenstveno svojim interesima, što je samo još više dalo vjetar u leđa desničarima. Merkelova koja je slovila za ozbilju političarku kao da nije vidjela (ili nije htjela da vidi) kakve poruke je svojim potezima koji su bili prvenstveno u interesu njemačke ekonomije slala: od lobiranja za ruski Sjeverni tok 2 do pritisaka na druge članice EU da se potpiše trgovinski sporazum s Kinom koji je godinama bio predmet spora Evropske unije i Kine.
Na samom početku godine, dok je još trajala tranzicija vlasti u SAD-u nakon izbora, Merkelova je isposlovala potpisivanje trgovinskog sporazuma s Kinom iako su iz Bidenovog tima stizale poruke da se sačeka dok oni uđu u Bijelu kuću. Sporazum je oboren u Evropskom parlamentu, no Merkelova je nakon toga kod Bidena izlobirala podršku za Sjeverni tok 2, odnosno skidanje sankcija, što je izazvalo žestoke reakcije prvenstveno Ukrajine koja je ovim dobila ozbiljan ekonomski udarac. S druge strane Rusija se kao eksluzivni dobavljač plina u Evropu obezbjedila i preko Turskog toka čime je i pored alternativa koje se zadnjih godina pokušavaju realizirati u Evropi, zadržala svoj monopol što joj omogućava da plin i dalje koristi kao ozbiljno strateško sredstvo, zbog čega su čak i iz NATO-a nedavno komentirali da je aktualna kriza s plinom u Evropi ozbiljno sigurnosno pitanje.
Podrška Srbiji i Hrvatskoj
U kontekstu dešavanja na na Zapadnom Balkanu treba pomenuti oproštajni posjet Merkelove Srbiji odakle je poručila da je Srbija Njemačkoj ozbiljan i pouzdan partner, dajući time punu podršku politici Aleksandra Vučića, na zgražanje mnogih jer je upravo Srbija ključni izvor nestabilnosti na Balkanu. Ako ne do tad, onda su sigurno ove poruke Angele Merkel izazvale zabrinutost zbog iznenadnog interesiranja za Bosnu i Hercegovinu, odnosno kandidature i nametanja novog visokog predstavnika.
S obzirom da Njemačka svojim investicijama obezbjeđuje više hiljada radnih mjesta u Srbiji, a da Vučić njemačkim investitorima obezbjeđuje povoljne uvjete kroz besplatno zemljište i dozvole, te druge subvencije kroz neplaćanje struje i slično (kao, uostalom, i kineskim investitotirima), što je s obzirom na problem s kojima se njemački dobavljači susreću nesumnjivo od velike važnosti, jasno je odkud tako dobri odnosi Merkel-Vučić. I kako se kad su u pitanju “viši” interesi može zažmuriti na političke stavove Aleksandra Vučića i probleme koje pravi u regionu.
Kao što, uostalom, Evropska unija “ne vidi” kakvu politiku provodi Hrvatska, počev od negiranja presuda međunarodnih sudova do podrške Miloradu Dodiku u rušenju Bosne i Hercegovine, jer Hrvatska već dugo uspješno rješava problem migranata, odnosno štiti evropsku granicu prema Bosni i Hercegovini. Ponekad i upotrebom sile, što je dokumentirano i dokazano, no Hrvatska zbog toga nikad nije imala nikakve sankcije, što samo potvrđuje prešutnu podršku Hrvatskoj da na bilo koji način drži migrante dalje od Evrope.
Posljedice politika EU na Zapadni Balkan
Ekonomska, energetska, sigurnosna i politička kriza Evropske unije direktno se reflektiraju na Zapadni Balkan zbog njegovog geostrateškog položaja, a posljedice su brojne i dugoročno mogu uzrokovati vrlo ozbiljne probleme i za Balkan i za Evropu.
Poraz Zaeva u Sjevernoj Makedoniji na lokalnim izborima i povratak (proruske) VMRO-DPMNE čiji je premijer Nikola Gruevski svojevremeno pobjegao u Mađarsku gdje je zatražio politički azil, iako je za njim raspisana međunarodna potjernica (iz Makedonije su stizale poruke kako ne očekuju da Mađarska štiti osuđene kriminalce; politika koju godinama provode i Srbija i Hrvatska štiteći ratne zločince) mnogi su ocjenili kao poraz EU. Nema sumnje da je Zaev izgubio podršku građana zbog velikih promjena u zemlji koje nisu rezultirale otvaranjem vrata Evropske unije, odnosno problema koje Sjevernoj Makedoniji pravi Bugarska a što se također povezuje s uticajima iz Moskve.
Incidenti na Kosovu i pojačani pritisci za formiranje Zajednica srpskih opština na sjeveru zemlje naišli sun a kategorično odbijanje Kurtija koji je poručio da neće dozvoliti “bosnizaciju” Kosova jasno aludirajući na probleme koje Bosni i Hercegovini pravi njen entitet Republika srpska.
Promjene vlasti u Crnoj Gori su, kako se pokazalo vrlo brzo nakon izbora, sve osim demokratskih kako su najavljivane i podržane od Zapada, jer su na vlast došli partije i pojedinci bliski Beogradu i Moskvi destabilizirajući ovu državu iako je članica NATO-a, kao uostalom i Sjeverna Makedonija.
Zahtjevi za podjelom Bosne i Hercegovine i rušenjem njenih državnih institucija doveli su do najveće političke krize s kojom se zemlja susrela od Daytona, a uzrokovani su odlukom visokog predstavnika da se zabrani negiranje genocida i presuda Haškog tribunala. Zbog isfabricirane krize, umjesto sankcija onima koji ne poštuju ovu odluku i vrijednosti zapadne civilizacije koja uvažava i presude i genocid počinjen u BiH, Miloradu Dodiku i Draganu Čoviću se na sto stavljaju kompromisi i nude politički ustupci na štetu države Bosne i Hercegovine. Pri čemu se potpuno zanemaruje politika Beograda i uloga Aleksandra Vučića mada se time sve više bave zapadni analitičari dovodeći ga u direktnu vezu s onim što Dodik radi i pišući da iza svega stoji Moskva.
Zapadni Balkan oružje u rukama Rusije
I pored svega ovoga iz Evropske unije su poručili da su vrata Zapadnom Balkanu zatvorena, što su nakon brojnih reakcija djelimično ublažili u zvaničnim dokumentima koji nikoga ne obavezuju, pogotovo ne Bruxelles.
Dok Zapad – SAD, Evropska unija i NATO pokušavaju da nađu “kompromisna” rješenja zasnovana na demokratskim vrijednostima, i usklade ih sa ekonomskom i energetskom krizom, Rusija koristi sve mehanizme novog načina ratovanja – koje predvode civilne i vojne obavještajne službe podržane ruskim državnim institucijama – kako bi ojačala svoju poziciju u Evropi, a time i geopolitički. Potvrđuju to najnovija dešavanja s Bjelorusijom, Ukrajinom, Moldavijom, Litvom, ali i određenim politikama Bugarske, Mađarske, Grčke. Djelovanju Rusije u Evropi pomaže ekonomski uticaj koji je u međuvremenu ostvarila Kina u realizaciji svog povjesnog projekta poznatog kao novi put svile (i morskog i kopnenog).
Raspirujući panslavesko prijateljstvo Rusija je širila svoj uticaj koji je posebno plodno tlo našao na Balkanu, opterećenom neriješim problemima iz prošlosti i sukobima ’90-tih za koje Srbija nikad nije priznala odgovornost niti poraz, a niti je adekvatno kažnjena uz sve činjenice o tim ratovima utvrđene pred međunarodnim sudovima. Podržavajući te narative i mitove koji su u godinama nakon ratova rasli s obje strane Drine, Rusija se nametnula kao jedini iskreni prijatelj srpskog naroda na Balkanu, a zauzvrat je dobila mogućnost da izaziva i kontrolira haos kroz političke krize koje realizira preko Beograda u Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, na Kosovu i u Bosni i Hercegovini. Velikim finansijskim injekcijama u Agrokor, odnosno preuzimanjem resursa u Hrvatskoj od energetskih do izvora pitke vode, Rusija je pod kontrolu stavila i Hrvatsku iako je članica i EU i NATO-a, čime je zaokružila svoju dominaciju na Zapadnom Balkanu.
U rukama Ruske Federacije Zapadni Balkan je postao oružje u kontekstu novog svjetskog poretka koji sve češće pominju desno orjentirani analitičari i mediji koji veličaju jačanje Rusije, ali i buđenje ideja za obnavljanje nekada velikih carstava, Austro-Ugarskog – politikom Orbana koji koristi važan geostrateški položaj Mađarske u “srcu Evrope”, i Osmanskog, politikom Erdogana i potezima koje vuče kako bi se vratio u Irak, Siriju, Libiju, Katar, na Balkan…– pri čemu Zapadni Balkan igra važnu ulogu. Po tim desnim analitičarima svjedočimo stvaranju novog svjetskog poretka u kome će dominirati Rusija i Kina, a Turska imati važnu ulogu – na štetu Amerike i Evrope.
Podjele u Vijeću sigurnosti
Nema nikakve sumnje da Rusija prvenstveno štiti svoje interese, odnosno povlači poteze koji odgovaraju njenim ciljevima, i da je zadnje zasjedanje Vijeća sigurnosti UN-a na kome se raspravljalo o Bosni i Hercegovini samo iskoristila za novo konfrontiranje SAD-u, Velikoj Britaniji i Francuskoj uz (prećutnu) podršku Kine pokazujući (i dokazujući) novu blokovsku podijeljenost svijeta u kojoj Rusija ima važnu ulogu. Ujedinjene nacije su odlična adresa za to i jer se sadašnji globalni poredak oslanja na pet stalnih članica Vijeća sigurnosti UN-a: SAD, Rusku Federaciju, Kinu, Francusku i Veliku Britaniju.
Bosna i Hercegovina je bila povod da Rusija uloži veto, no u suštini su se koplja lomila oko Zapadnog Balkana i različitih politika koje se sukobljavaju na njemu: politike Srbije i Banja Luke koju podržavaju Rusija i Kina a koja podržava srpski nacionalizam oživljen kroz “srpski svet” (kopija ruskog svijeta) koji nije ništa drugo do nastavak ideologije velike Srbije i koji se hrani na mitovima i narativima izgrađenim i na negiranju genocida, haških presuda i glorifikacijom ratnih zločinaca. I s druge strane politike Sarajeva koje zagovara građansku Bosnu i Hercegovinu, ulazak države u NATO i članstvo u Evropskoj uniji, a koje ima podršku SAD-a, Velike Britanije i Francuske. Sukob tih politika na Balkanu u suštini je sukob vrijednosti na kojima počiva zapadnih svijet i alternative koje zagovaraju Kina i Rusija bez sloboda, demokracije, ljudskih prava. Zapad u Bosni i Hercegovini brani svoje vrijednosti.
Zbog svega navedenog jasno je da poraz Bosne i Hercegovine, odnosno pobjeda radikalnih politika koje predvode Dodik i Čović, poraz je kompletnog zapadnog svijeta, od Evropske unije preko SAD-a do Ujedinjenih nacija, jer time se ruši međunarodno pravo, odnosno sve vrijednosti na kojima su izgrađeni. Eventualna pobjeda Dodika kao beogradsko-moskovskog pijuna poraz je svih zapadnjačkih političara i njihovih politika. Upravo zbog toga Zapad bi prvenstveno zbog sebe morao hitno promijeniti svoj pristup i na sto staviti jedino moguće rješenje kojim će potvrditi da se odluke međunarodnih sudova moraju poštovati, da se demokracija (u kojoj potpuno legitimno odluke donosi većina) i ljudska prava moraju uvažavati te da je vladavina prava osnova funkcioniranja svih demokratskih sistema. Srećom, nije malo onih koji to uviđaju zbog čega su sve glasniji zahtjevi i u BiH ali i u svijetu da se to ispoštuje, a da se ne podržavaju politike Banja Luke i Beograda.
Svako dalje pregovaranje s Dodikom, u kome se tolerišu sve njegove uvrede, prijetnje i rušenje dejtonskog sporazuma koji garantiraju upravo najveće svjetske sile, a nude kompromisi, zasnovani na Dodikovim i zahtjevima Dragana Čovića, koje podržavaju i Zagreb i Beograd, koji se svode na promjene Izbornog zakona BiH, pri čemu se skoro u potpunosti ignoriraju presude međunarodnih sudova – nije poraz i ponižavanje Bosne i Hercegovine nego onih zapadnih politika i političara koji odstupaju od svojih principa. Ukoliko se ne priznaju i ne uvažavaju presude Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, Međunarodnog suda pravde i Evropskog suda za ljudska prava, poraz je to svih vrijednosti na kojima su izgrađene i Evropska unija i Ujedinjene nacije.
Partija šaha koja se trenutno igra na Balkanu, a u kojoj je Bosna i Hercegovina u samom središtu, važna je ne samo za BiH i Balkan, nego i Evropu, pa i cijeli svijet, jer njen ishod će imati dalekosežne posljedice. Ovo je bitka koju good boys jednostavno ne smiju izgubiti. A ko su good boys u Bosni i Hercegovini zna se još od početka ’90-ih. Dodik je svojim prijetnjama samo natjerao svijet da se toga prisjeti.